مقدمه:
حادثه ممکن است به نتایج مختلفی منجر شود از قبیل صدمه، قطع عضو، نقص عضو،معلولیت، ناراحتیهای روانی و مرگ هر یک از این نتایج یا جمع آنها ممکن است در اثر حادثه پدید آید، قسمتی از کارخانهها یا وسایل، ماشین یا ابزار ممکن است در نتیجه حادثه صدمه ببیند و منجر به برهم خوردن نظم و اختلال در تولید شود. حتی اگر به آسیب بدنی منجر نگردد.
هر حادثه منجر به آسیب بدنی به همراه خود مقداری ناراحتیهای روانی و تنش برای کارگران آسیبدیده و خانواده وی به همراه دارد و وقتی حادثه به معلولیت همیشگی منجر گردد، عوارض آن فاجعه آمیز بوده و مهارت فرد آسیبدیده، ظرفیت کسب درآمد وی و در بعضی موارد امکان لذت از زندگی در فرد معلول مورد تهدید قرار میگیرد. باید توجه داشت که میان وقوع حادثه و آسیب تمایز قابل ملاحظهای وجود دارد. یک حادثه ممکن است عواقب مختلف داشته باشد و به آسیبهای گوناگونی منجر شود مثلاً در نتیجه سقوط فردی از ارتفاع ۲متری ممکن است فرد صدمات جدی ببیند و در مورد دیگری فرد از ارتفاع ۶متری سقوط کرده و جز کمی کوفتگی آسیب دیگری نداشته باشد.
ورود یک جسم خارجی در چشم ممکن است به جز اندکی آبریزش و نارحتی نتیجه دیگری نداشته باشد و در مورد دیگر منجر به از دست دادن بینایی شود و یا عدم وجود حفاظ در یک ماشین پرس ممکن است موجب از دست رفتن انگشت یا قطع دست و حتی منجر به مرگ شود.
در نتیجه کار در کارخانههای بزرگ و کوچک حوادث مختلفی به وقوع میپیوندد که نوع حادثه آنها بستگی به حرفه، نوع صنعت و غیره دارد. مثلاً آمار حوادث سال ۱۹۶۸در انگلستان نشان میدهد که ۵/۲۹ درصد از حوادث در اثر جابجا کردن اشیاء صورت پذیرفته است. (مثلاً افتادن شیء روی دست و پا، ناراحتی کمتر در اثر بلند کردن اشیاء سنگین و غیره) ۶/۱۶ درصد در اثر افتادن و سقوط فرد. حوادث ماشینی ۱۵ درصد، برخورد با اشیا ۴/۹ درصد،حمل و نقل ۸ درصد، برخورد اشیایی که سقوط میکنند ۷/۶ درصد، ابزار دستی ۳/۷ درصد و دیگر حوادث ۳/۹ درصد.
این مثال نشان میدهد که در کشور انگلیس که مصداق بارزی از کشورهای صنعتی است، حوادث معمولی در اثر جابجا کردن اشیاء و برخورد با اشیاء و غیره اتفاق میافتند و حوادث ناشی از ماشین و ابزار درصد کمتری را به خود اختصاص میدهند.
در حالیکه در کشور ما این وضعیت متفاوت است و اکثریت حوادث ناشی از ماشین، برق زدگی،انفجار و آتش سوزی رخ میدهند.
تعریف ضریب تکرار حادثه :
تعداد حوادث اتفاق افتاده در مدت یک سال در یک کارگاه را به ازای یک میلیون ساعت کار ضریب تکرار حادثه مینامند.
تعریف ضریب شدت حادثه :
تعداد روزهای تلف شده در اثر حوادث اتفاق افتاده در طول یک سال در یک کارگاه به ازای یک میلیون ساعت کار را ضریب شدت حادثه مینامند.
آمار و حوادث سال ۸۵ در یک کارخانه تولید قطعات خودرو
– تعداد کل حوادث سال ۱۳۸۵: ۱۷ مورد
– بیشترین نوع حادثه: آسیب دیدگی و ضرب دیدگی
– تعداد روزهای تلف شده:
«محاسبه ضریب شدت و ضریب تکرار حادثه با توجه به آمار حوادث این کارخانه در سال ۸۵»
ساعت کار در یک هفته: ۴۸ ساعت
تعداد کل کارگران: ۱۳۰ نفر
نمودار روند حوادث در ماههای سال ۸۵
اگر تعداد تکرار حادثه در ۱۰ ماه سال ۸۵ را ۱۰۰% در نظر بگیریم، میزان درصد تکرار حادثه در ماه مشخص میگردد.
اوج آمار حوادث در تیر ماه میباشد که از نیمه تیر ماه با صلاحدید مدیریت محترم اقدام به برگزاری کلاس ایمنی و بهداشت صنعتی در این کارخانه شد و با آموزش و پیگیری و نظارت آمار ۵۰% حوادث با کاهش ۳۷ درصدی به ۱۳% در مرداد ماه و نهایتا ۰% در شهریور رسید که بیانگر میزان تحصیل آموزش و دادن آگاهی در زمینه ایمنی و اطلاعات در زمینه حوادث و راههای پیشگیری آن میباشد.
از نظر ضریب شدت حادثه (میزان عمق و نوع نتیجه حادثه) روند کاملاً نزولی است. طبق نمودار، ۶۳ درصد حوادث مربوط به فصل تابستان و فقط ۱۲ درصد مربوط به فصل پاییز و ۶ درصد مربوط به فصل زمستان میباشد که نشانگر میزان تأثیر گرما و استرس ناشی از فشار گرمایی به روی کارگران است که با تهویه مطبوعتر و ایجاد هوایی مطلوب میتوان در سالهای بعد از آمار حوادث فصل تابستان کاست.
آمار حوادث در سال ۱۳۸۶ در همین کارخانه
– تعداد کل حوادث سال ۸۶: ۹ مورد
– بیشترین نوع حادثه: رفتن پلیسه داخل چشم
– تعدا روزهای تلف شده:
محاسبه ضریب شدت و ضریب تکرار حادثه با توجه به آمار حوادث این کارخانه در سال ۱۳۸۴
ساعت کار در هفته:
تعداد کل کارگران:
نمودار روند حوادث در ماههای سال ۱۳۸۶
در سال ۸۶ نیز اگر میزان تکرار حادثه را ۱۰۰ درصد در نظر بگیریم میزان درصد تکرار حادثه تعیین میشود.
که اوج آمار حوادث در این هفت ماه در ماههای تابستان میباشد که باز هم نشانگر میزان تأثیر گرما و استرس ناشی از فشار گرمایی به روی کارگران است که از آنجا که از سال ۸۵ که نسبت به تهویه و ایجاد هوای مطلوب و ایجاد به برگزاری کلاس ایمنی و بهداشت صنعتی اقداماتی صورت گرفته است آمار حوادث در سال ۸۶ در ماههای تابستان با وجود گرما بسیار کاهش یافته است.
۴-۸-نمودار حوادث بر اساس عضو آسیبدیده
در سال ۸۶ بیشترین حوادث مربوط به چشم و رفتن پلیسه به داخل آن است که لزوم استفاده و تأکید بیشتر از استفاده عینک محافظ چشم در حین کار با دستگاهها میباشد.
کمترین حادثه در سال ۸۶ نیز مربوط به سر و صورت می باشد که آن هم به علت وجود نقاط خطرساز مانند گوشه تیز و کنارههای دستگاهها میباشد که با نصب نوارهای پلاستیکی نرم در کنارههای دستگاهها و همچنین آگاهی و آموزش لازم در خصوص کار با دستگاهها آمار این حوادث را میتوان به صفر رسانید.