گاز ازن از ترکیب سه اتم اکسیژن ایجاد میشود. این گاز در لایههای بالای جو مانع ورود اشعه ماورای بنفش به زمین میشود و از این رو حضور آن در جو لازم و ضروری است اما ازن در سطح زمین خود را بهصورت آلایندهای سمی نشان میدهد. ازن موجود در سطح زمین برای سلامتی انسان، جانوران و گیاهان مضر است و از آن به عنوان ازن بد و آلاینده نامبرده میشود. این آلاینده بهطور مستقیم در هوا منتشر نمیشود بلکه توسط واکنشهای شیمیایی بین اکسیدهای نیتروژن و ترکیبات آلی فرار در حضور نور خورشید ایجاد میشود. از این رو میزان آن در تابستان و طی ساعتهای میانی روز بیش از سایر مواقع است.
در مورد چگونگی تشکیل آلاینده ازن باید گفت که پیشسازهای آن مواد آلی فرار (VOC) و ناکس یا اکسیدهای نیتروژن است. در واقع بهنوعی خودروهای دیزلی، موتورسیکلتهای فرسوده و بخارات بنزین پیشسازهای ازن هستند و تمامی این منابع در حضور گرما و نور خورشید، ازن تولید میکنند. از سوی دیگر استفاده از سوخت گازوییل در نیروگاهها و پالایشگاهها میتواند در افزایش غلظت ازن نقش داشته باشد.
هر چند که ازن بیش از چهار سال است که در ماههای گرم هوای تهران را آلوده میکند و هر سال نیز بر میزان آن افزوده میشود اما هنوز برنامه مشخصی برای کنترل غلظت آن در هوا از سوی دستگاههای مسئول ارائه نشده است. بهزاد اشجعی – دبیر کمیته فنی صدور مجوزهای خودرویی سازمان محیط زیست – افزایش تعداد خودروها در تهران را یکی از عوامل افزایش غلظت آلاینده ازن میداند چرا که خودروها عامل اصلی تولید آلاینده ناکس و هیدروکربنهای نسوخته هستند و در حضور گرما ازن تولید میکنند.