تاریخ انتشار : یکشنبه ,۱۶ آذر , ۱۳۹۹به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری تسنیم، معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست به مناسبت روز جهانی خاک پیامی صادر کرد.
وی در این پیام تأکید کرد: حفاظت از خاک ضامن امنیت غذایی کشور، سلامت محیط زیست، حفظ تنوع زیستی، تعادل اقلیم و پایداری توسعه است و لازم است با برنامه‌ریزی، سیاستگذاری و اجرای برنامه‌های حفاظت از خاک و افزایش آگاهی‌های عمومی بهره‌برداران از منابع خاک اقدام کنیم و آن را برای نسل‌های حاضر و آتی حفاظت کنیم.
همچنین در متن پیام معاون محیط زیست آمده است: خاک پس از هوا و آب مهم‌ترین مولفه محیط زیست در زیست‌کُره است. به طوری که تمام شئون حیات بشری با آن مرتبط و وابسته به این منبع ارزشمنداست.
“روز جهانی خاک” مصادف با ۵ دسامبر توسط اتحادیه بین‌المللی علوم خاک در سال ۲۰۰۲ به دنیا معرفی شد، این روز هر ساله با هدف جلب توجه جهانیان به اهمیت خاک به عنوان یک بخش حیاتی و مهم سیستم طبیعی و همین طور حیات بشر، برگزار می‌شود.
شعار سال ۲۰۲۰ روز جهانی خاک تحت عنوان ” خاک را زنده نگه دارید، از تنوع زیستی خاک محافظت کنید”، تعیین شده است که هدف آن ارتقاء آگاهی نسبت به اهمیت حفظ سلامت اکوسیستم‌ها، مقابله با از دست دادن تنوع زیستی خاک و افزایش رفاه انسان است.
تنوع زیستی خاک شامل انواع موجودات زنده از جمله گیاهان و میکروارگانیسم‌ها تا مهره‌داران می‌باشد. تنوع زیستی یک منبع تجدید ناشدنی است که حتی با تکنولوژی‌های نوین هم قابل جبران و احیا مجدد نخواهد بود. شعار روز جهانی خاک همراستا با اهداف و سیاست‌گذاری‌های بین‌المللی مرتبط با تنوع زیستی سعی داشته است علاوه بر معرفی قابلیت‌های بی‌نظیر خاک به عنوان بستر حیات، در سطح جهانی و عام به این موضوع بپردازد که اگر به سرعت، برنامه‌ریزی شده و درست اقدام نکنیم، حاصلخیزی خاک همچنان با سرعتی نگران‌کننده کاهش یافته و منابع و امنیت غذایی جهان به شدت تهدید می‌شود. بنابر تخمین سازمان غذا و کشاورزی (FAO) ارزش اقتصادی – اجتماعی تنوع زیستی خاک، بالغ بر ۱۵۴۲ میلیارد دلار است.
خاک یک منبع زنده است که بیش از ۲۵ در صد از تنوع زیستی را در خود جای داده است. تخمین زده شده که حدود ۹۰ در صد موجودات زنده، بخشی از چرخه حیات خود را در خاک می‌گذرانند. ارگانیسم‌های خاک می‌توانند آلودگی‌های خاص را از بین ببرند. در واقع، گیاهان به همراه سایر موجودات زنده خاک، یک جهان پهناور از تنوع زیستی را شکل می‌دهند که با حمایت و تعدیل فرآیندهای اصلی بیو زئوشیمیایی، سلامتی و حاصلخیزی خاک را حفظ نموده و زندگی بر روی کره زمین را امکان‌پذیر می‌سازند.
فون و فلور خاک، ساختاری را ایجاد می‌کند که موجب هوادهی خاک و در نتیجه نفوذ و تصفیه و ذخیره آب می‌شود. افزایش نفوذپذیری زمین به آب، ضمن جلوگیری از سیل و فرسایش خاک باعث جذب آلودگی‌هایی از جمله باکتری‌ها و ویروس‌ها به ذرات خاک شده و در نتیجه پاکیزگی و ایمنی آب و سایر زیست‌مداران خاک را فراهم می‌سازد. هر قدر تنوع زیستی خاک بیشتر باشد، فرآیندهای مفیدی نظیر تصفیه، زیست‌پالایی و پاکسازی خاک از آلودگی‌ها حتی آلودگی‌های شیمیایی، بهتر و کامل‌تر انجام خواهد شد؛ خاک نه تنها بستری برای حفظ آب و غذاست، بلکه موجب متعادل نگه داشتن شرایط اقلیمی نیز می‌شود.
ارگانیسم‌ها و تنوع زیستی غنی خاک، با ذخیره بیشتر و بهتر کربن در خاک، موجب کاهش گازهای گلخانه‌ای که عامل تغییر اقلیم و گرم شدن جو زمین هستند، می‌شوند. حدود ۳ هزار میلیارد تُن کربن در خاک وجود دارد که تقریبا ۳۱۵ برابر میزان کربنی است که در حال حاضر در جو زمین رها می‌شود، یکی از مواردی که خاک را به چنین مولفه‌ای بنیادی در راهکار توقف تغییر اقلیم مبدل می‌کند به خاطر قابلیت نگهداری طولانی‌مدت کربن است. کربنی که در صورت باقی ماندن در سطح، تنها ۱ یا ۲ سال عمر می‌کند می‌تواند در خاک، صدها و حتی هزاران سال باقی بماند. کربن در ترکیب با کانی‌های خاک، تثبیت شده و قابلیت بازگشت به جو زمین به عنوان گازهای گلخانه‌ای را نخواهد داشت.
علاوه بر این، خاکی که مقدار زیادی از کربن را ذخیره می‌کند سالم، حاصلخیز و قابل انعطاف است و قادر به نگهداری مقدار زیادی آب و مواد مغذی است. بنابراین برای حفظ سلامت خاک بایستی در وهله نخست آن را آلوده نکرد و ثانیا با استفاده از روش‌های نوین مدیریت محصول و کشاورزی از جمله رعایت تناوب زراعی و استفاده از کودهای آلی و زیستی، توان بیولوژیک و سلامتی خاک را برای حفظ اجزای تنوع زیستی، ذخائر ژنتیکی و سلامت بشر افزایش داد.
در عصر کنونی فرسایش خاک در کنار تغییر اقلیم، دو چالش مهم و اولویت‌دار در سطح جهانی هستند. متأسفانه کشور ما در زمره کشورهای با نرخ تخریب و فرسایش شدید خاک است. حفاظت از خاک ضامن امنیت غذایی کشور، سلامت محیط زیست، حفظ تنوع زیستی، تعادل اقلیم و پایداری توسعه است و بر همه ما لازم است با درک صحیح از ارزش‌های بالای خاک نسبت به برنامه‌ریزی، سیاستگذاری، اجرای برنامه‌های متناسب با حفظ خاک و افزایش آگاهی‌های عمومی بهره‌برداران از منابع خاک اقدام و آن را برای نسل‌های حاضر و آتی حفاظت کنیم.
